Polacy chcą wpływać na tworzone prawo – badanie ZFPR o lobbingu

Polacy chcą wpływać na tworzone prawo i coraz bardziej otwarcie dają przyzwolenie na działania lobbingowe innym uczestnikom życia społecznego. To główny wniosek z badania Związku Firm Public Relations (ZFPR) i SW Research, przeprowadzonego 20 lat po uchwaleniu Ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa.

Polacy nie chcą ograniczać swojego wpływu na państwo wyłącznie do aktu głosowania raz na cztery lata. Oczekują mechanizmów, które umożliwią im aktywny udział w procesach legislacyjnych — takich, które będą zarówno przejrzyste, jak i inkluzywne.

Kluczowe wnioski z badania na temat lobbingu:

• 67% Polaków stwierdza, że chce mieć realny wpływ na proces tworzenia prawa także poza cyklem wyborczym (wobec 72% w 2015 r.).
• 25,8% Polaków uważa, że politycy na poziomie ogólnopolskim reprezentują interesy, cele, dążenia swoich wyborców. To mało, ale i tak o 11 pp. więcej niż w 2015 r.
• 63,5% Polaków wskazuje, że każdy obywatel powinien mieć prawo wpływania na uchwalane przez polityków przepisy (wobec 68% w 2015 roku). 19% sądzi, że takie prawo powinni mieć obywatele zorganizowani w grupach lub organizacje społeczne (wobec 23% w 2015 r.).
• 47,5% Polaków potwierdza, że próby wywierania wpływu na decydentów (polityków, urzędników) przez wszystkie strony – społeczne i biznesowe, zainteresowane zmianą lub wprowadzeniem nowych przepisów („walka grup interesów”), są korzystne dla społeczeństwa (wobec 29,5% w 2015, wzrost o 18 pp). 46,9% Polaków uważa, że takie działania są korzystne dla gospodarki (wobec 34,1% w 2015, wzrost o 12,8 pp).

Zdaniem respondentów obywatele powinni mieć prawo do zgłaszania swoich postulatów w trakcie prac nad nowymi przepisami w następujących obszarach:

• 88,3% ochrona zdrowia
• 84,6% zatrudnienie, praca dla Polaków
• 83,8% oświata i edukacja
• 82,8% ochrona środowiska
• 80,7% rozwój gospodarczy
• 79,0% podatki obywateli
• 68,0% bezpieczeństwo kraju (obronność, czyli wydatki na zbrojenia, bezpieczeństwo energetyczne, bezpieczeństwo żywnościowe)
• 65,0% podatki przedsiębiorstw
• 63,0% wydobycie surowców naturalnych, np. gaz, ropa naftowa, miedź, węgiel kamienny/brunatny

– Dwadzieścia lat po uchwaleniu pierwszej ustawy o działalności lobbingowej stajemy przed systemową potrzebą rewizji jej zapisów. Najważniejsze oczekiwania w stosunku do nowoczesnego rzecznictwa interesów to:

• transparentność udziału specjalistów z obszaru public affairs i lobbystów w procesie stanowienia prawa,
• sprawozdawczość legislacyjna,
• dostępny cyfrowy rejestr podmiotów lobbingowych,
• monitorowanie, tzw. legislative footprint, tj. udziału wszystkich interesariuszy w procesie tworzenia prawa – niezależnie od ich afiliacji czy reprezentowanej organizacji

– powiedziała Iwona Kubicz, managing partner PRCN.

Polska – organizacje społeczne, eksperckie, biznes i politycy stoją przed kilkoma wyzwaniami w obszarze partycypacji w procesie stanowienia prawa

Wśród nich kluczowe to:

• Budowa zaufania do instytucji politycznych i procesu legislacyjnego.
• Edukacja na temat legalnych i etycznych form lobbingu oraz roli grup interesu w demokracji, np. przez promowanie i ułatwianie dostępu do legalnych kanałów partycypacji obywatelskiej.
• Zwiększanie transparentności działań public affairs i lobbingowych, np. przez wzmacnianie mechanizmów kontroli i przejrzystości w procesie stanowienia prawa, aby przeciwdziałać negatywnym stereotypom.

O badaniu

Badanie zrealizowała firma SW Research na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie 1000 osób, a opracowali je członkowie Grupy Roboczej ZFPR ds. Public Affairs. Stanowi ono kontynuację analiz przeprowadzonych w 2015 r. przez CBOS we współpracy z Akademią Leona Koźmińskiego. W efekcie można śledzić zmiany w percepcji społecznej na przestrzeni dekady.

Badanie koncentrowało się na kilku kluczowych kwestiach, m.in.:

• Poczucie reprezentacji przez polityków oczekiwań wyborców.
• Percepcja wpływu na tworzenie prawa oraz opinie na temat grup uprawnionych do wpływu na legislację (dialogu regulacyjnego).
• Percepcja „walki grup interesów”.

ZFPR i SW Research prowadziły badanie od 29 kwietnia do 2 maja 2025 r. metodą wywiadów online (CAWI) na panelu internetowym SW Panel. W ramach badania przeprowadzono 1000 ankiet z reprezentatywną próbą Polek i Polaków powyżej 18. roku życia. Badanie CBOS z 2015 r. przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) od 26 maja do 3 czerwca 2015 r. na liczącej 988 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

Polacy o lobbingu – badanie ZFPR

Doceniasz naszą pracę?

Postaw espresso redaktorom i pomóż tworzyć jeszcze lepsze treści.